Bağda Kış Budamaları

Asmanın canlı olan bir kol, çubuk ve yaprak gibi organlarının kesilerek çıkarılması olayıdır. Budama; gelişmeye bırakılacak gözlerle bunlardan oluşacak sürgünlerin sayı ve yerlerini içerir. Terbiye şekli ise gövde, kol, çubuk ve sürgünlerin yön ve yerlerini içerir. Terbiye şekli budama ile oluşturulur, budama ile oluşturulan şekil korunur veya değiştirilir. Budamanın amaçları ve faydaları:
- Asma organları dengeli şekilde dağıtılarak, uzun yıllar kaliteli ve bol ürün almak,
- Kültürel işlemlere kolaylık sağlamak için uygun şekil oluşturmak ve bunu korumak,
- Asmanın olgunlaştıramayacağı salkımları çıkarmak,
- İklim olaylarının olumsuz etkilerini azaltmak, olumlu etkilerindenyararlanmayı artırmak.

Kış Budamaları

Asmalarda kış budamaları sert yapılır ve o yıl oluşan çubuğun %85-98 i çıkartılır. Budama zamanı, yaprak dökümü ile ilkbaharda gözlerin sürmesi arasındaki zamandır. Erken budanan asmalar erken, geç budanan asmalarda geç uyanırlar. Bölgeye göre uygun zamanda budama yapılmalıdır. Kış içinde dipten çıkarılacak çubuklar kesilir, ürün çubuğu veya yedekleri bırakılır. İlkbaharda bunlar kısaltılır. Buna aralama denir. Ölükol taşıyan çubuklar erken safhada budanarak yakılır. Yaprakların dökülmesinden önce hatta kırağı düşmesinden önce budama yapılmalıdır. İlkbaharda asmalar uyandıktan sonra yapılacak budamalarda "ağlama" görülür. Köklerle alınan özsuyun taze yaralardan akması olayı olup içinde bazı organik maddeler ve hormonlar bulunur. Asmaya olumsuz bir etkisi olmaz. Budamada bırakılacak çubukların özellikleri ve bırakılacak çubuk miktarı budamanın en önemli öğeleridir. Bırakılacak çubuklar iyi olgunlaşmış olmalıdır. Böyle çubuklar erken olgunlaşır. kabukları parlaktır ve bükülünce çatlar. Yeterli besin maddesi içerirler. Tam olgunlaşmış çubuklarda ise bu özellikler aksine sahiptirler. asma tacının altında güneş görmeyen boğum araları uzun olan sürgünler ile yaşlı kısımlardan çıkan obur sürgünleri zorunlu olmadıkça kullanılmamalıdır. Çubuklar normal kalınlıkta ve odunlaşmaları iyi ise bir önceki budamada bırakılan göz sayısı uygundur. Çubuklar ince ve kısa ise fazla, çubuklar normalden fazla kalın ise az yükleme yapıldığını gösterir. Buna göre bırakılacak göz sayısı ayarlanmalıdır. Çok hafif budamada, asmada fazla sayıda salkım oluşacağından yaprak alanı tüm salkımları besleyemez, olgunlaşma gecikir ve taneler küçük kalır. Çok sert budamada da salkım sayısı ve yaprak alanı azalacağından bu kez hem miktar ve hem de kalite azalır. Asma az verimli yıllarda çok, çok verimli yıllarda da az göz bırakacak şekilde budanır. Asmalarda verimle gelişme arasında ters bir ilişki vardır. Bu nedenle aşıdan veya dikimden sonraki 2-3 yılda asmaları fazla yüklemekten kaçınmalıdır. İlk yıllarda en uygunu asmada normal veya biraz fazla göz bırakmak, salkımları ise görülmesinden sonra aralayıp koparmaktır. Böylece asmada fazla yaprak ve çok az ürün olacağı için kökler iyi gelişir, sürgünler kuvvetli olur, iyi olgunlaşır. Başlıca Kış Budaması Şekilleri kısa budama, karışık budama ve uzun budamadır.

Kısa budama

Kış budamasında çubukların 1-4 göz üzerinden kesilmesidir. Dip gözleri verimli, boğum araları kısa, orta ve iri salkımlı özellikle sofralık veya diğer çeşitler için uygundur. Kurşunkalem kalınlığındaki çubuklar 1 göz üzerinden, baş parmak kalınlığında olanlar 3-4 göz üzerinden kesilir.

Orta budama

Ürün çubuklarının 5-7 gözden budandığı budama şeklidir. Bu budama kuvvetli sürgün veren verimli ancak dip gözleri az verimli çekirdeksiz ve salkımları küçük olan şaraplık çeşitler için uygundur. Her zaman uygun yerde bırakılacak çubuk bulunamadığından asmanın şeklini korumak güçtür.

Karışık budama

Bu budamada ana kollar üzerinden gelişen sürgünler kısa ve uzun olarak karışık budanır. kısa budamada yaklaşık 2 göz ve uzun budamada ise 4-6 bazen 8 göz bırakılır. Bazı üreticiler (özellikle sultani çekirdeksiz üreticileri) 18-20 gözlü çubuklar da bırakmaktadırlar. Ancak dip gözlerin uyanmadan kaldığı düşünülürse, uzun çubukların altına 2-3 gözlü yedek çubuklar bırakmak uygun olur. Ege bölgesinde uzun çubuklara Bayrak, kısa çubuklara ırgat denir. Uzun çubuklar o yılın ürününü verirken, kısa çubuklardan gelecek kış budamalarında kullanılacak çubuklar oluşur. Yuvarlak, sultani çekirdeksiz ve Perlette çeşitlerinde yaygın olarak kullanılır. Bu çeşitlerin dip gözleri verimsizdir. Uzun budanan asmalar, kısa budamalara göre daha çabuk ve fazla yaprak alanı oluşturur. Doğuş daha çok olur, çünkü çubukların ortalarında verimlilik diplerden daha fazladır. Verimli sofralık çeşitlerde salkım seyreltmesi yapılmazsa kalite düşer. Yıllık kordon terbiye şekillerinde karışık budama uygulanır. Yedek çubukların sayısı prensip olarak, ürün çubukları kadardır.